‘Mukavva’ kelimesinin de tıpkı ‘levha’ gibi yanlış telaffuz edilen kelime olduğu, son ünlüsü kısa olan ‘levha’yı yalın veya ek almış halinde ‘levha:’, ‘levha:yı’ şeklinde telaffuz etmenin yanlış olduğu gibi ‘mukavva’yı da son ünlüsünü uzun okumanın yanlış olduğunu duydum.
Bu yazıda bunun doğru olmadığını ispatlamaya çalışacağım.
Söyleyiş alışkanlıkları artık uzun ünlüleri kısaltma yönünde deyip bunu da bir miktar kısa okuyabileceğimiz söylenebilir. Ama uzun okuyanlara da yanlış telaffuz ediyorsun diyemeyiz.
Öncelikle sonlarındaki ünlünün uzatılıp uzatılmayacağı durumu ile ilgili LEVHA (ﻟﻮﺣﻪ) ile MUKAVVA (ﻣﻘﻮّﻯ) aynı örnekler olarak verilmemeli. Zira iki kelimenin son ünlüleri farklı. ‘levha’da uzun ünlü bulunmuyor bunda mutabıkız. Tıpkı, NEFHA (ﻧﻔﺤﻪ), FETHA (ﻓﺘﺤﻪ), LÂYİHA (ﻻﻳﺤﻪ) lāyiḥa örneklerinde olduğu gibi. Lakin ‘mukavva’da uzun ünlü var.
- Misalli B.T. Sözlükte yazımı: MUKAVVA (ﻣﻘﻮّﻯ– ﻣﻘﻮّﺍ) muḳavvā
- TDK yazımı: (muka'vva) Arapça muḳavvā (ekli okunuşu yazılmamış ama Arapça hali son ünlüsün kalın ve uzun olduğu ā ile belirtilmiş, vurgunun da ‘kav’da olduğu işaretle belirtilmiş)
- Lehçeler sözlüğünde ‘mukavva:’ olarak okunmuş (www.lehceler.com/kelime/12145)
- İlginçtir: TDK Sesli sözlük’te son ses kısa okunmuş
- Konuşturan Sözlükte uzatma belirtilmiş ve vurgu son heceye alınmış: mukavva:
‘Mukavva’nın sonunda, son sesi uzatan elif-i maksure (ﻯ) var tıpkı Mustafâ (مصطفی), İsâ (عیسی), Mûsâ (موسی), Yahyâ (یحیی), davâ (دعوی) gibi
Mukavva ile aynı yapıda vezni aynı iki kelimeyi örnek vereyim:
- MUKAVVA (ﻣﻘﻮّﻯ) mu-kav-va (mim-kaf-vav-ya)
- MÜSEMMÂ (ﻣﺴﻤّﻰ) mü-sem-ma (mim-sin-mim-ya)
Eğer üstteki kısa okunacaksa Müsemma’nın ‘ma:’sına ne diyeceğiz.
Kullanımda olmayan ama ‘mukavva’yla aynı özellikleri haiz bazı kelimelerin sonundaki uzun ünlüleri de görebiliriz:
- MÜSEVVÂ (ﻣﺴﻮّﻯ– ﻣﺴﻮّﺍ) transkripsiyon musevvā
- MÜZEVVÂ (ﻣﺰﻭّﺍ) transkripsiyon muzevvā
Dolayısıyla ‘mukavva:’ veya ‘mukavva:ya’ diyene ‘yanlış söyledin’ diyemeyiz.
Nisan Kumru
